Ngày 13/12/2021, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBALHQ) đã họp thảo luậnliên quan công tác của các cơ quan trực thuộc, trong đó có 2 cơ quan do Việt Nam làm Chủ tịch trong nhiệm kỳ 2020-2021.
*Trong buổi sáng, HĐBA đã nghe báo cáo và thảo luận về công việc của Cơ chế giải quyết các vụ việc tồn đọng của các tòa án quốc tế (Cơ chế).Thẩm phán Carmel Agius, Chủ tịch Cơ chế và và ông Serge Brammertz, Công tố viên Cơ chế báo cáo cuộc họp.
Thẩm phán Agiuscho biết, trong 6 tháng qua, Cơ chế đã đạt được nhiều tiến triểnđáng kể trong công tác xét xử, theo đó đã ban hành 3 bản án, tiếp nhận 2 vụ việc phúc thẩm khác và đang thực hiện các thủ tục chuẩn bịxét xử một trường hợp; duy trì thực hiện các chức năng khác như quản lý thi hành án, bảo đảm quyền của những người thuộc thẩm quyền quản lý, bao gồm quyền lợi về y tế theo các tiêu chuẩn quốc tế. Thẩm phán Agius cũng thông tin về Thoả thuận vừa đạt được giữa Cơ chế và Chính phủ Niger trongviệcchuyển giao, tiếp nhận và tái định cư 9 người đãtrắng án và được phóng thích đã ở tại Tanzania hơn 10 năm qua. Công tố viên Cơ chế khẳng định cam kết truy bắt các nghi phạm phạm tội diệt chủng tại Rwanda còn đang lẩn trốn, hỗ trợ các cơ quan tư pháp quốc gia trong truy tố các tội ác nghiêm trọng.
Nhiều ý kiến phát biểu bày tỏ ủng hộ vai trò của Cơ chế trong thực thi công lý, truy cứu trách nhiệm với những người được cho là phạm tội ác nghiêm trọng,kêu gọi các nướcliên quan hợp tác và hỗ trợ Cơ chế, đề nghị Cơ chế bảo đảm tuân thủ tiến độ xét xử, xây dựng lộ trình cắt giảm quy mô và kinh phí theo đúng tính chất là Cơ chế có "quy mô nhỏ, hoạt động hiệu quả, tạm thời với cơ cấu và chức năng giảm dần theo thời gian". Các nước thành viên HĐBA cảm ơn và đánh giá cao đóng góp của Việt Nam trên cương vị Chủ tịch Nhóm làm việc không chính thức của HĐBA về các toà án quốc tế trong 2 năm qua, nhất là về thúc đẩy hợp tác giữa HĐBA và Cơ chế.
Đại sứ Phạm Hải Anh, Đại biện lâm thời của Việt Nam tại LHQ, ghi nhận các nỗ lực của Cơ chế trong triển khai các biện pháp thực hiện Nghị quyết 2529 (2020) của HĐBA, ủng hộ Cơ chế hoàn thành các hoạt động xét xử và chức năng khác đúng thời hạn, thực hiện đúng tầm nhìn của HĐBA. Đại sứ nhấn mạnh quốc gia có trách nhiệm hàng đầu trong truy tố, xét xử tội ác quốc tế nghiêm trọng, do đó cần hỗ trợ các quốc gia tăng cường năng lực xét xử khi có yêu cầu. Tại cuộc họp cuối cùng của Việt Nam về chủ đề này với tư cách thành viên HĐBA nhiệm kỳ 2020-2021 và Chủ tịch Nhóm công tác Toà án quốc tế, Đại sứ khẳng định Việt Nam cam kết thúc đẩy việc tuân thủ Hiến chương LHQ và luật pháp quốc tế trong duy trì hòa bình và an ninh quốc tế và mong muốn HĐBA duy trì đồng thuận, đoàn kết trong ủng hộ công việc của Cơ chế.
**Chiều cùng ngày, Đại sứ Phạm Hải Anh đã có phát biểu trước HĐBA thay mặt Đại sứ Đặng Đình Quý, Trưởng Phái đoàn thường trực Việt Nam tại LHQ, trên cương vị Chủ tịch Ủy ban trực thuộc HĐBA liên quan Nam Sudan (Ủy ban 2206) về các hoạt động của Ủy ban trong hai năm qua.
Đại sứ Phạm Hải Anh nhấn mạnh mặc dù phải đối mặt với các thách thức do đại dịch COVID-19 gây ra, Việt Nam đã nỗ lực để triển khai các hoạt động của Ủy ban và bảo đảm thực thi nhiệm vụ được giao trên cơ sở minh bạch, khách quan và trách nhiệm, trong đó đã tổ chức 11 phiên họp trực tiếp, gửi 85 thư, thông qua 10 yêu cầu miễn trừ và 2 thông cáo báo chí. Việt Nam là nước đầu tiên thúc đẩy và Uỷ ban 2206 là cơ quan trực thuộc HĐBA đầu tiên quay trở lại hình thức họp trực tiếpvào tháng 6/2021.
Đặc biệt, Việt Nam đã thúc đẩy tiến hành chuyến thăm thực địa của Chủ tịch và Ủy ban tại Nam Sudan vào tháng 11/2021, là chuyến thăm đầu tiên của Ủy ban tới Nam Sudan sau 02 năm và là lần đầu kể từ khi Chính phủ chuyển tiếp ở Nam Sudan được thành lập năm 2020. Chuyến thăm đã giúp các nước thành viên tìm hiểu thông tin về tình hình thực tế Nam Sudan thời gian, các tiến triển của quá trình thực thi Thỏa thuận Hòa bình năm 2018 và việc thực thi các tiêu chí rà soát theo Nghị quyết 2577 (2021) của HĐBA, tạo cơ sở cho việc HĐBA rà soát, xem xét dỡ bỏ cơ chế cấm vận vũ khí liên quan đến Nam Sudan trong năm 2022.
Đại sứ Phạm Hải Anh nhấn mạnh ưu tiên trong nhiệm kỳ Chủ tịch của Việt Nam là thúc đẩy hợp tác giữa Ủy ban và Nhóm chuyên gia (PoE) của LHQ về Nam Sudan với Nam Sudan, các nước láng giềng và khu vực. Đại sứ bày tỏ mong muốn trong thời gian tới, Ủy ban sẽ tiếp tục duy trì, thúc đẩy đối thoại và hợp tác với Nam Sudan và các nước khu vực trong triển khai các Nghị quyết liên quan và hỗ trợ phía Nam Sudan, đặc biệt triển khai các tiêu chí rà soát theo Nghị quyết 2577. Đại sứ mong muốn Ủy ban tiếp tục tiến hành các chuyến thăm thực địa thời gian tới không chỉ tới Nam Sudan mà còn tới các nước khu vực để giúp HĐBA có cái nhìn gần hơn với thực tế tại đó.
***Cũng trong ngày 13/12/2021, Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc (HĐBA LHQ) đãxem xét một dự thảo nghị quyết do Ireland và Niger đệ trình về an ninh khí hậu. Kết quả, dự thảo Nghị quyết nhận được 12 phiếu thuận, 2 phiếu chống của Nga và Ấn Độ và 1 phiếu trắng của Trung Quốc. Dự thảo nghị quyết không được thông qua do có phiếu phủ quyết của một thành viên thường trực HĐBA.
Phát biểu sau phiên bỏ phiếu, Đại sứ Phạm Hải Anh, Đại biện lâm thời của Việt Nam tại LHQ, khẳng định Việt Nam ủng hộ cách tiếp cận tổng thể trong ứng phó với BĐKH và HĐBA đóng vai trò quan trọng trong nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế và toàn hệ thống LHQ. Việt Nam kêu gọi các nước thành viên HĐBA tiếp tục tham vấn, hợp tác trên tinh thần đồng thuận, đoàn kết vì lợi ích chung nhằm thúc đẩy hành động của HĐBA và LHQtrên một vấn đề thuộc quan tâm hàng đầu của nhân loại. Đại sứ Phạm Hải Anh khẳng định, là một trọng những nước chịu tác động nghiêm trọng nhất của BĐKH, Việt Nam dành ưu tiên cao cho vấn đề này, cam kết tiếp tục tham gia chủ động, tích cực và xây dựng trên vấn đề này tại các cơ quan của LHQ và các diễn đàn đa phương khác./.