Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại Giao Phạm Bình Minh phát biểu tại Tọa đàm
Ngày 06/02/2015 tại Thành phố Hồ Chí Minh đã diễn ra Tọa đàm "Hội nhập Quốc tế - Một số vấn đề đặt ra đối với nước ta từ 2015" do Bộ Ngoại giao, Ủy ban Nhân dân Thành phố Hồ Chí Minh, phối hợp với Cơ quan Phát triển Liên hợp quốc tại Việt Nam (UNDP) tổ chức. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh và Chủ tịch UBND Tp. Hồ Chí Minh Lê Hoàng Quân đồng chủ trì Tọa đàm.
Trong bối cảnh Việt Nam đang tham gia đàm phán hàng loạt các Hiệp định thương mại tự do (FTA) và cuối năm nay Cộng đồng kinh tế ASEAN (AEC) đi vào cuộc sống, nhu cầu cấp thiết về tìm hiểu thông tin quốc tế, những bước chuẩn bị của các nước trong khu vực và chính chúng ta về hội nhập là vô cùng cần thiết đối với các nhà quản lý cũng như doanh nghiệp. Đó là mục tiêu mà buổi Tọa đàm "Hội nhập quốc tế- một số vấn đề đặt ra đối với nước ta từ 2015" hướng tới. Đến dự buổi tọa đàm có đại diện hàng trăm doanh nghiệp, cán bộ chuyên trách hội nhập kinh tế của các sở ban ngành của TP.HCM và nhiều tỉnh lân cận.
Chủ động hội nhập để phát triển
Phát biểu tại buổi tọa đàm, Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nêu rõ, chủ trương hội nhập quốc tế của nước ta đã được triển khai mạnh mẽ, hiệu quả và đạt nhiều thành tựu quan trọng. Theo đó, tiến trình hội nhập quốc tế được triển khai trên tất cả các lĩnh vực, đặc biệt trên các lĩnh vực quan trọng như: Kinh tế, chính trị, quốc phòng-an ninh... Một trong những ưu tiên đối ngoại hàng đầu của Việt Nam là chủ động, tích cực đóng góp xây dựng Cộng đồng ASEAN; củng cố đoàn kết, duy trì vai trò dẫn dắt của ASEAN trong các vấn đề hòa bình, an ninh, phát triển của khu vực. Việt Nam hiện là nước đi đầu trong việc triển khai các biện pháp xây dựng Cộng đồng ASEAN, đạt tỉ lệ 85% so với tỷ lệ trung bình của ASEAN là hơn 80%.
Năm 2015 có ý nghĩa quan trọng đối với nước ta, với việc hoàn thành kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội giai đoạn 5 năm (2011-2015), tiếp tục triển khai mạnh mẽ hội nhập quốc tế và nâng tầm đối ngoại đa phương. Để làm tốt nhiệm vụ trên, Phó Thủ tướng cho rằng: Chúng ta cần nỗ lực hơn nữa đẩy mạnh đổi mới thể chế, hoàn thiện chính sách, pháp luật, cải thiện sức cạnh tranh kinh tế. Điều này đòi hỏi cả Chính phủ lẫn doanh nghiệp không ngừng nâng cao năng lực quản trị và cạnh tranh...
Tại buổi tọa đàm, các đại biểu cũng đã đưa ra các ý kiến liên quan đến các vấn đề như: Môi trường phát triển và an ninh của Việt Nam; Hội nhập kinh tế quốc tế của các địa phương và doanh nghiệp; Cộng đồng ASEAN 2015 – Cơ hội và thách thức đối với các tỉnh thành… Theo đó, hội nhập kinh tế quốc tế vừa là cơ hội vừa là thách thức và có không ít rủi ro. Trong bối cảnh hội nhập sâu rộng và nền kinh tế toàn cầu đầy biến động và thay đổi mạnh mẽ, Chính phủ, doanh nghiệp và các địa phương phải chủ động, không ngừng đổi mới, nhận thức, học hỏi và quyết liệt hành động trên rất nhiều khía cạnh.
Như vậy, những năm tới đây VN có nhiều cơ hội để phát triển nhưng để biến cơ hội thành thực tế thì người dân và doanh nghiệp cần phải hiểu cụ thể về các FTA và AEC và những bước chuẩn bị cần thiết trong thời gian tới. TP Hồ Chí Minh luôn là đầu tầu của cả nước trong công cuộc phát triển kinh tế - xã hội và tiến trình mở cửa, hội nhập quốc tế. Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh nhấn mạnh, TP Hồ Chí Minh và các doanh nghiệp của thành phố cần là những người tiên phong nắm bắt được những cơ hội do tiến trình hội nhập quốc tế đem lại, và cũng cần là những người đầu tiên biết cách vượt qua những thách thức, khó khăn mà Việt Nam sẽ gặp khi phải tham gia sâu rộng vào sân chơi khu vực và toàn cầu…
Chủ tịch Ủy ban nhân dân Thành phố Lê Hoàng Quân cho biết, sau 8 năm hội nhập, phát triển, với những nỗ lực của chính quyền và doanh nghiệp, Thành phố đã đạt được nhiều thành tựu, trong đó phải kể đến là: tăng trưởng kinh tế duy trì tốc độ khá và nhanh chóng phục hồi sau khủng hoảng kinh tế; có sự chuyển dịch cơ cấu tích cực, năng lực cạnh tranh được cải thiện; chất lượng hàng hóa, dịch vụ tăng lên; vốn đầu tư nước ngoài có xu hướng tăng; xuất nhập khẩu đạt kết quả khá với các thị trường xuất khẩu ngày càng mở rộng.
Ông Lê Hoàng Quân nhấn mạnh, trong bối cảnh nước ta đang hội nhập ngày càng sâu rộng vào nền kinh tế thế giới hiện nay, thì việc tổ chức những cuộc tọa đàm có nội dung này là rất thiết thực, có ý nghĩa quan trọng không chỉ đối với Thành phố; đồng thời đây cũng là dịp để lãnh đạo các sở, ban, ngành, quận, huyện, doanh nghiệp trên địa bàn cập nhật thông tin, tìm ra giải pháp hữu ích để đón đầu những thời cơ và giải quyết các thách thức trong quá trình hội nhập.
Tầm quan trọng của thay đổi tư duy
Với tham luận "Tình hình chính trị-an ninh thế giới và khu vực năm 2014, Đại sứ Nguyễn Đức Hòa, Vụ trưởng Vụ Chính sách đối ngoại Bộ Ngoại giao cho rằng mặc dù tình hình thế giới năm qua rất phức tạp, sự cạnh tranh giữa các cường quốc ngày càng quyết liệt nhưng xu thế tránh gây xung đột lớn và sự hợp tác giảỉ quyết các mâu thuẫn bằng biện biện pháp hòa bình vẫn là dòng chảy chính. Vì vậy cơ hội cho các nước đang phát triển, trong đó có Việt Nam, là rất lớn nếu như chúng ta khai thác tốt những nhu cầu, lợi ích đan xen của các đối tác. Việt Nam hiện đã xây dựng đối tác chiến lược với 13 nước trong khu vực và trên thế giới và 11 đối tác toàn diện (trong đó có Mỹ), điều này cho phép chúng ta có thể thâm nhập vào thị trường các nước và ngược lại nhưng quan trọng hơn giúp cho chúng ta xử lý hài hòa các mối quan hệ.
Một vấn đề ngày càng nổi lên gần đây là Cộng đồng ASEAN sẽ đi vào cuộc sống ngày cuối cùng của năm 2015 này với những hiểu biết rất hạn chế của người dân lẫn doanh nghiệp. Tình hình chuẩn bị của các nước khu vực ra sao, những khó khăn gì đang chờ doanh nghiệp VN và làm thế nào để chuẩn bị tốt nhất khi bước vào sân chơi 600 triệu dân với tổng GDP 3000 tỷ USD này đã được Đại sứ, Trưởng SOM ASEAN Nguyễn Vũ Tú trình bày rất chi tiết. Việc thực hiện các cam kết AFTA của các nước trong đó có VN đã được thực hiện từ nhiều năm qua nên không thể coi là cú sốc khi Cộng đồng hiện thực hóa những thỏa thuận của mình.
Theo ông Nguyễn Vũ Tú, mục tiêu tổng quát của Cộng đồng ASEAN là xây dựng Hiệp hội thành một tổ chức hợp tác liên Chính phủ liên kết sâu rộng hơn và ràng buộc hơn trên cơ sở pháp lý là Hiến chương ASEAN, nhưng không phải là một tổ chức siêu quốc gia. Bởi vậy, Cộng đồng ASEAN được hình thành dựa trên 3 trụ cột là Cộng cồng chính trị - an ninh (APSC), Cộng đồng kinh tế (AEC) và Cộng đồng văn hóa - xã hội (ASCC). Trong đó, Đại sứ Nguyễn Vũ Tú chỉ ra cơ hội trong AEC đối với Việt Nam là: Thúc đẩy xuất khẩu, tháo gỡ rào cản thương mại cho hàng hóa Việt Nam, tạo cơ hội cho doanh nghiệp nước ta tham gia vào các chuỗi sản xuất, chuỗi cung ứng và chuỗi giá trị trong khu vực; góp phần thu hút đầu tư nước ngoài; tận dụng tốt hơn cơ hội do quá trình tái cấu trúc cục diện quốc tế, khu vực và do xu thế liên kết kinh tế khu vực mang lại, đồng thời có thêm nguồn lực bên ngoài để phát triển kinh tế; đa dạng hóa và tạo thế cân bằng hơn trong quan hệ kinh tế của Việt Nam đối với các đối tác khu vực, thế giới, nâng cao vị thế của nước ta… Bên cạnh đó, cũng có không ít thách thức như: Sức ép mở cửa thị trường, sức ép cạnh tranh; điều chỉnh hệ thống nội luật; doanh nghiệp Việt Nam phải đối mặt với các yêu cầu, tiêu chuẩn cao về chất lượng hàng hóa, tuân thủ các quy định về vệ sinh, môi trường, lao động, quy trình công nghệ; sức ép đối với kết cấu hạ tầng cung ứng (đường xá, năng lượng) và hạ tầng mềm (luật lệ, bộ máy hành chính); sức ép Việt Nam phải hoàn thiện hệ thống an sinh xã hội để xử lý hậu quả của phá sản và thất nghiệp.
Nói về, hội nhập kinh tế quốc tế giai đoạn mới- những vấn đề đối với địa phương và doanh nghiệp, Đại sứ Nguyễn Nguyệt Nga, Vụ trưởng, Bộ phận thường trực APEC 2017 đánh giá, xu hướng hội nhập, liên kết kinh tế và tập hợp lực lượng đang diễn ra mạnh mẽ. Đó là sự phát triển mạnh và nhanh hơn trước của các FTA thế hệ mới với châu Á Thái Bình Dương đóng vai trò đầu tàu. Với VN chúng ta có lợi thế rất lớn với nhiều nước khu vực bởi chúng ta tham gia đàm phán và kí kết FTA với 8 đối tác lớn khắp năm châu. Đại sứ cũng cho rằng giờ đây doanh nghiệp VN phải tư duy của thị trường 10 nước nội khối chứ không phải chỉ là VN và là của ngõ của nhiều nước phát triển khi đi vào khu vực và ngược lại là điểm trung chuyển từ ASEAN đến khắp nơi.
Phân tích những thách thức của doanh nghiệp trong bối cảnh hội nhập sâu rộng trước một thế giới đang biến đổi, tiến sĩ Võ Trí Thành, Phó Viện trưởng, Viện Nghiên cứu và Quản lý Kinh tế Trung ương cho rằng: Quá trình toàn cầu hóa và khu vực hóa với việc thiết lập các khu vực thương mại tự do (FTAs) được đẩy mạnh, nên hàng hóa, dịch vụ, đầu tư, vốn, lao động (nhất là lao động có kỹ năng) dịch chuyển với quy mô lớn, nhanh chóng hơn, cơ hội tiếp cận nguồn lực cũng trở nên rộng hơn, nhưng đi kèm là sức cạnh tranh sẽ quyết liệt hơn. Đáng chú ý là, tính rủi ro gia tăng, các cú "sốc" (sốc giá, sốc do đảo chiều dịch chuyển vốn, áp dụng hàng rào bảo hộ kỹ thuật, thay đổi đột ngột chính sách, biến động địa - chính trị, do thảm họa thiên tai…). Vì thế, "hơn bao giờ hết, cần tạo dựng năng lực quản trị sự bất định và khả năng chống chọi, giảm thiểu rủi ro do các cú "sốc" gây ra là yêu cầu cấp thiết đối với đất nước và của từng doanh nghiệp". Tiến sĩ Thành cho rằng, cả Chính phủ và doanh nghiệp đêù phải không ngừng đổi mới nhận thức, học hỏi, sáng tạo và quyết liệt hành động trên rất nhiều khía cạnh. Với Chính phủ, một trong các yêu cầu là hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, tăng cường vai trò, vị thế của khu vực tư nhân, đáp ứng cam kết hội nhập. Còn đối với doanh nghiệp, điều cốt lõi là phải học hỏi cách thức kinh doanh trong bối cảnh mới.
Tại buổi Tọa đàm, các đại biểu tham dự cho rằng, để hội nhập quốc tế về kinh tế đạt được kết quả tốt hơn trong thời gian tới, Việt Nam cần cơ cấu ngành hàng xuất khẩu và đặc biệt là chất lượng tăng trưởng. Ở góc độ địa phương, cần có sự định hướng đúng đắn trong quá trình triển khai thực hiện nhằm nâng cao sức mạnh hội nhập trong hoàn cảnh mới. Một số ý kiến cho rằng, trong thời gian tới, các địa phương cần chủ động nắm bắt cơ hội mở rộng quan hệ kinh tế, tăng cường hợp tác, nhất là thu hút đầu tư nước ngoài, thúc đẩy xuất khẩu, tiếp nhận chuyển giao công nghệ, nâng cao chất lượng nguồn nhân lực.
Cúc Nhi